تخت جمشید و نقش جهان، در میان 10 اثر میراث جهانی پربازدید یونسکو

تخت جمشید و نقش جهان، در میان 10 اثر میراث جهانی پربازدید یونسکو

تخت جمشید یا (پارسه ، پرسپولیس ، پرسه پلیس ، هزارستون ، صدستون و یا چهل منار) نام یکی از شهرهای باستانی ایران است که طی سالیان پیوسته، پایتخت باشکوه و تشریفاتی پادشاهی ایران در زمان امپراتوری هخامنشیان بوده‌است. در این شهر باستانی کاخی به نام تخت جمشید وجود دارد که در دوران زمامداری داریوش بزرگ، خشایارشا و اردشیر اول بنا شده‌است و به مدت حدود ۲۰۰ سال آباد بوده است. در نخستین روز سال نو گروه‌های زیادی از کشورهای گوناگون به نمایندگی از ساتراپی‌ها یا استانداری‌ها با پیشکش‌هایی متنوع در تخت جمشید جمع می‌شدند و هدایای خود را به شاه پیشکش می‌کردند

پرس پولیس ، پارسه

در سال ۵۱۸ پیش از میلاد بنای تخت جمشید به عنوان پایتخت جدید هخامنشیان در پارسه آغاز گردید. بنیانگذار تخت جمشید داریوش بزرگ بود، البته پس از او پسرش خشایارشا و نوه‌اش اردشیر یکم با گسترش این مجموعه به گسترش آن افزودند. بسیاری از آگاهی‌های موجود که در مورد پیشینه هخامنشیان و فرهنگ آنها در دسترس است به خاطر سنگ‌نبشته‌ها و فلزنوشته‌هایی است که در این کاخ‌ها و بر روی دیواره‌ها و لوحه‌ها آن حکاکی شده‌است. سامنر برآورد کرده است که دشت تخت جمشید که شامل ۳۹ قرارگاه مسکونی بوده، در دورهٔ هخامنشیان ۴۳٬۶۰۰ نفر جمعیت داشته است. باور تاریخدانان بر این است که اسکندر مقدونی سردار یونانی در ۳۳۰ پیش از میلاد، به ایران حمله کرد و تخت جمشید را به آتش کشید و احتمالاً بخش عظیمی از کتاب‌ها، فرهنگ و هنر هخامنشی را با اینکار نابود نمود. با این‌حال ویرانه‌های این مکان هنوز هم برپا است و باستان شناسان از ویرانه‌های آن نشانه‌های آتش و هجوم را بر آن تأیید می‌کنند.

این مکان از سال ۱۹۷۹ یکی از آثار ثبت شدهٔ ایران در میراث جهانی یونسکو است.

پادشاهان ساسانی نیز کتیبه‌هایی در تخت جمشید بر جای گذاشته‌اند. پس از ورود اسلام به ایران نیز این مکان را محترم می‌شمردند و آن را هزار ستون و یا چهل منار می‌گفتند و با شخصیت‌هایی همچون سلیمان نبی و جمشید ارتباطش می‌دادند. عضدالدوله دیلمی در تخت جمشید دو کتیبه به خط کوفی بر جای گذاشته است. همچنین کتیبه‌های دیگری هم به عربی و هم به فارسی در تخت جمشید وجود دارد که جدیدترین آن مربوط به دوره قاجار است.

تخت جمشید در شمال شهرستان مرودشت، شمال استان فارس (شمال شرقی شیراز) جای دارد.

در فاصله ۶ و نیم کیلومتری از تخت جمشید نقش رستم قرار دارد. در نقش رستم آرامگاهای شاهنشاهانی مانند داریوش بزرگ ٫ خشایارشا ٫ اردشیر یکم و داریوش دوم واقع است. آرامگاه پنجمی هم هست که نیمه کاره باقی‌مانده و احتمالاً متعلق به داریوش سوم است.

جدا از سازندگان تخت جمشید که داریوش، خشایارشا و اردشیر یکم بودند، اردشیر سوم نیز تعمیراتی در تخت جمشید انجام داد. آرامگاه‌های اردشیر دوم و سوم در کوهپایه شرقی تخت جمشید کنده شده است

نقش جهان

نقاشی از یک معمار فرانسوی در دهه ۱۸۰۰ میلادی

نقش جهان

میدان نقش جهان هم‌چنین معروف با نام تاریخی میدان شاه و پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران با نام رسمی میدان امام، میدان مرکزی شهر اصفهان است که در قلب مجموعه تاریخی نقش جهان قرار دارد.

بناهای تاریخی موجود در چهار طرف میدان نقش جهان شامل عالی‌قاپو، مسجد شاه (اصفهان)، مسجد شیخ لطف‌الله و سردر قیصریه است. علاوه بر این بناها دویست حجره دو طبقه پیرامون میدان واقع شده‌است که عموماً جایگاه عرضهٔ صنایع دستی اصفهان می‌باشند.

میدان نقش جهان در تاریخ ۸ بهمن ۱۳۱۳ به شماره ۱۰۲ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و در اردیبهشت ۱۳۵۸ به شماره ۱۱۵ جزء نخستین آثار ایرانی بود که به‌عنوان میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت جهانی رسید.

پیش از آن‌که شهر اصفهان به پایتختی ایران صفوی برگزیده شود در محل این میدان باغی گسترده و وسیع وجود داشته‌است بنام «نقش جهان». این باغ همچنین محل استقرار ساختمان‌های دولتی و کاخ فرمانروایان تیموری و آق‌قویونلوها بود. در آن زمان بخش میْدانی باغ، «درب کوشک» نام داشت. این بخش در ضلع غربی میدان نقش جهان امروزی و در محل ساخت کاخ عالی قاپو قرار داشته‌است

در دوران سلجوقیان، دست کم بخشی از باغ نقش جهان بنام به میدان «کوشک» بوده‌است. دستگیری برکیارق از سوی برادرش محمود در این میدان رخ داده‌است. همچنین میدان کوشک، جایگاه اعدام محکومان به اعدام و برگزاری برخی از آیین‌های رسمی همچون جشن نوروز بوده‌است.

از ابتدای سلطنت شاه عباس اول، سطح میدان در اندازه بسیار بزرگتر از میدان کوشک سابق تسطیح شده و بارها آیین چراغانی و آتش‌بازی در آن برپا شده‌است

منابع گوناگون، بنای به شکل فعلی را در دوره سلطنت شاه عباس اول و به سال ۱۰۱۱ قمری دانسته‌اند.

به ادعای خبرگزاری فارس به نقل از سرپرست هیئت حفاری و شناسایی صاحب‌الامر تبریز احتمال دارد که در بنای این میدان از نقشهٔ میدان حسن پادشاه در تبریز (که توسط همین هیئت در حال حفاری و کشف است) استفاده شده باشد. استاد محمدرضا و استاد علی‌اکبر اصفهانی، نام دو تن از معمارانی است که میدان را طرح ریزی نموده و آن را به شکل فعلی بنا نهاده‌اند. نام این دو معمار بر سردر بناهای پیرامونی میدان به چشم می‌خورد.

فکر تاریخ کرد راغب و گفت شد در کعبه در صفاهان باز

با محاسبهٔ حروف ابجد مصراع دوم این شعر تاریخ اتمام ساخت (۱۰۴۶ قمری معادل ۱۰۱۵ شمسی و ۱۶۳۶ میلادی) به دست می‌آید. در طول دوران ساخت میدان و پس از آن در سراسر دوران صفویه، میدان زنده و فعال بوده، لیکن در دوران شاه سلیمان و شاه سلطان حسین، به تدریج از رسیدگی به میدان خودداری شده‌است. در ایام سلطنت شاه سلطان حسین، جوی‌های آب به تدریج راکد شده و آخرین درختان باقی‌مانده از درختانی که شاه عباس به دست خود کاشته بود، خشکیده‌اند.

در دوره قاجار، این میدان نیز مانند سایر بناهای تاریخی اصفهان مورد بی‌توجهی قرار گرفت. بخش‌هایی از میدان در طول دوران آشفتگی ایران از حمله اشرف افغان تا استقرار حکومت قاجاریه، تخریب گردید. بخش‌هایی نیز از جمله عمارت نقاره‌خانه در دوره قاجار از میان رفت از زمان حکومت رضا شاه تا امروز، کار مرمت و بازسازی این ابنیه بطور مداوم ادامه دارد.

The Persepolis and Naghshe Jahan

تخت جمشید و نقش جهان، در میان 10 اثر میراث جهانی پربازدید یونسکو
The Persepolis and Naghshe Jahan

تا به امروز 962 اثر در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده‌اند که از این میان ۷۴۵ اثر جزو آثار فرهنگی؛ ۱۸۸ اثر جزو آثار طبیعی و ۲۹ اثر دیگر از نوع ترکیبی هستند و هرساله گردشگران مشتاق از سراسر جهان برای بازدید از این میراث بشری رهسپار ممالک دیگر می‌شوند.

در زیر نگاهی خواهیم داشت به فهرستی کوتاه از میراث جهانی یونسکو که بر اساس نظز کاربران سایت معروف «TripAdvisor» در زمره پربازدیدترین این آثار جهانی قرار دارند و از ایران دو نماینده سرشناس آن تخت جمشید و نقش جهان اصفهان در میان آنها حضور دارند.

«قصر پوتالا» صومعه مقدس بودائیان و اقامتگاه سابق دالایی لاما است که در شهر لهاسا در تبت قرار دارد. قبر هشت دالایی لاما در عمارت قصر سرخ این مجموعه قرار دارد که دارای بیش از یک‌هزار اتاق است.

در قصر پوتالا بیش از بیست هزار مجسمه و آثار ارزشمند و بی‌نظیر هنری قرار دارد. قصر پوتالا شامل قصر سفید و قصر سرخ و ساختمان‌های الحاقی آن‌ها در سال 1994 در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد. این قصر که نامش را از کوه پوتالا که کوهی مقدس در آئین بودایی است گرفته است بر فراز کوهستان سرخ در مرکز دره لهاسا و در ارتفاع ۳۷۰۰ متری از سطح زمین واقع شده است.

قصر پوتالا

دره «آیرون بیریج» دره‌ای زیباست که توسط رودخانه سورون در منطقه شروپشایر انگلستان ایجاد شده است و اولین پل آهنی جهان در سال 1779 بر روی این دره برای متصل کردن شهر صنعتی «برازلی» به شهر کوچک «مادلی» ساخته شده است. این منطقه حاوی معادن غنی ذغال سنگ، سنگ آهن، سنگ آهک و خاک رس است و از دیرباز و به سبب عمق دره و پهنای رودخانه راه مناسبی برای انتقال مواد خام به سایر نقاط و از راه دریاست. منطقه «آیرون بیریج» در سال 1986 وارد فهرست میراث جهانی یونسکو شد.

«قصر فانتینبلو» که در فاصله 55 کیلومتری پاریس در فرانسه واقع شده است یکی از قدیمی‌ترین ئو بزرگترین کاخ های سلطنتی فرانسه محسوب می شود و در قرن شانزدهم میلادی و درزمان فرانسیس اول ساخته شده است و در اطراف آن جنگل «فانتینبلو» قرار دارد که در زمان‌های دور شکارگاه سلطنتی بوده و امروزه میزبان بسیاری از گونه های در معرض خطر در اروپاست. این مجموعه در سال 1981 توسط یونسکو در فهرست میراث جهانی ثبت شد.

قصر فانتینبلو

شهر تاریخی «گیمارش» در کشور پرتغال که با ظهور هویت ملی این کشور در قرت دوازدهم میلادی پیوند خورده است نمونه‌ای کامل از تکامل یک سکونتگاه قرون وسطایی به سکونتگاهی مدرن است و تنوع معماریساختمان‌های آن نشانگر توسعه و تکامل معماری پرتغالی از قرن پانزدهم تا نوزدهم میلادی است. این شهر تاریخی در سال 2001 در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.

قلعه تاریخی «ماسادا» در منطقه جنوبی فلسطین اشغالی و بر روی یک فلات صخره‌ای مشرف بر دریای مرده واقع شده است. ماسادا در روزگارانی بسیار دور، کاخ هرود پادشاه باستانی فلسطین بود که بسیار دور از شهر قرار داشت. این کاخ سه اشکوبه، به دیواره های صخره عظیم ماسادا پیوسته و بر آن استوار شده بود. برخی امروز نیز معتقدند با این همه امکانات، هیج کس یارای آن ندارد که بنایی را در چنین نقطه ای برپا دارد. با این همه، هرود به افراد تحت فرمان خود دستور داد تا این کاخ را درآن جا بنا کنند.

ماسادا

شهر تاریخی و باستانی «بیبلوس» در لبنان را میتوان به عنوان یکی از کهن ترین مناطق در خاورمیانه وقدیمی ترین شهر زنده دنیا نامید، چرا که قدمت آن به 7000 سال می رسد. این شهر ساحلی در 37 کیلومتری شمال بیروت واقع گشته است. ن شهر از دو بافت قدیمی و جدید تشکیل شده است که در بافت قدیمی آن آثاری از دوران “عصر حجر” و پس از دوران “فنیقی ها” به چشم می خورد. بیبلوس یکی از بهترین جاذبه هایگردشگری بیروت و دیدنیهای لبنان به شمار میرودو از سال 1984 در فهریت میراث جهانی یونسکو قرار دارد.

«تخت جمشید یا پرسپولیس» از شهرهای باستانی ایران است که طی سالیان پیوسته، پایتخت باشکوه و تشریفاتی پادشاهی ایران در زمان امپراتوری هخامنشیان بوده‌است. در این شهر باستانی کاخ تخت جمشید وجود دارد که در دوران زمامداری داریوش بزرگ، خشایارشا و اردشیر اول بنا شده‌است و به مدت حدود ۲۰۰ سال آباد بوده است. این مکان که از سال ۱۹۷۹ یکی از آثار ثبت شدهٔ ایران در میراث جهانی یونسکو است در شمال شهرستان مرودشت، شمال استان فارس شمال شرقی شیراز قرار گرفته است. بنیانگذار تختجمشید داریوش بزرگ بود، البته پس از او پسرش خشایارشا و نوه‌اش اردشیر یکم با گسترش این مجموعه به گسترش آن افزودند. بسیاری از آگاهی‌های موجود که در مورد پیشینه هخامنشیان و فرهنگ آنها در دسترس است به خاطر سنگ‌نبشته‌ها و فلزنوشته‌هایی است که در این کاخ‌ها و بر روی دیواره‌ها و لوحه‌ها آن حکاکی شده‌ است.

(قلعه درخشان ) دیواری است در اطراف مرکز سوون، مرکز گیونگی-دو، کره جنوبی، که در اواخر قرن ۱۸ به وسیله پادشاه سلسله چوسون، جیونگجو ساخته شده‌است . او این دیوار را برای احترام به پدرش شاهزاده سادو که توسط پادشاه یی اونگ جو، به علت عدم اطاعت شاهزاده از پادشاه برای خودکشی، در کیسه‌ای از برنج محبوس شد و به قتل رسید، بنا نهاده‌است . این مکان در ۳۰ کیلومتری ( ۱۹ مایلی ) جنوب سئول قرار داشته و در اطراف سوون مرکزی که شامل کاخ پادشاه جیونگجو نیز می‌شود، قرار دارد و در سال ۱۹۹۷ به فهرست میراث جهانی یونسکو اضافه شده‌ است.

دژ هوآسیونگ

«میدان نقش جهان» هم‌چنین معروف با نام تاریخی میدان شاه و پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایران با نام رسمی میدان امام، نام میدان مرکزی شهر اصفهان است که در مجموعه تاریخی نقش جهان قرار دارد. بناهای تاریخی موجود در میدان نقش جهان شامل عالی‌قاپو، مسجد شاه (اصفهان)، مسجد شیخ لطف‌الله و سردر قیصریه است. علاوه بر این بناها دویست حجره دو طبقه پیرامون میدان واقع شده‌است که عموماً جایگاه عرضهٔ صنایع دستیاصفهان می‌باشند. میدان نقش جهان در تاریخ ۸ بهمن ۱۳۱۳ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد و در اردیبهشت ۱۳۵۸ جزء نخستین آثار ایرانی بود که در سال 1979به‌عنوان میراث جهانی یونسکو نیز به ثبت جهانی رسید.