ملیله زنجان، هنری اصیل اما رو به فراموشی

زنجان - ایرنا - ملیله زنجان این هنر اصیل ایرانی که زمانی فرصت بزرگ اقتصادی، صادراتی و هنری ایران در بازارهای جهانی را قرق کرده بود اکنون دیگر رو به فراموشی است.

ساخت ملیله اصیل حوصله ای به استقامت کوه و صبری به پهنای دریا می خواهد تا ثمره آن به ارزشمندی گوهری همچون الماس تبدیل شود.

ملیله زنجان، فقط یک ظرف یا زیور آلات نقره یا طلای معمولی نیست که در قالب خاصی ساخته شده باشد و پشت هر قطعه ملیله هزاران تکه ظریف نهفته و خلاقیت بی نظیر هنرمند را در خود جای داده است.

هنر

صادرات برای درآمد زایی که حتما نباید مربوط به فروش نفت و محصولات پتروشیمی باشد، گاه هنر را ارزشمندتر از هر نوع کالایی می توان صادر کرد.

هنر صادراتی

هنر صادراتی نیز منحصر به نگارگری، نقاشی یا مجسمه سازی نیست گاه حتی زمختی فلزی را نیز می توان با سرپنجه های هنرمندی به اثری ارزشمند و ماندگار برای صادرات هنر ایران تبدیل کرد.

مواد لازم برای ساخت یک قطعه زیور آلات یا ظرف کوچک ملیله فقط چند صد گرم نقره ای است که در پیچ و تاب حرارت و فشار، مغلوب دستان هنرمند می شود و جان سخت خود را زیر هنر صنعتگر چنان نرم می کند که گویی صنعتگر هنرمند موم را برای نگارگری به کار گرفته است.

نقره زیر حرارت تبدیل به میله ای نازک و بلند می شود و این میله در پیچ و تاب فشار ده ها اهرم و مهره به ظرافت نخی در می آید تا پاسخ گوی خلاقیت صنعتگر هنرمند باشد.

برای ساخت یک ظرف کوچک ملیله ای فقط 200 گرم و شاید کمتر نقره به کار می رود ولی حوصله و خلاقیت و هنرمندی صنعتگر، آن را به 10 هزار قطعه ظریف و کوچکی تبدیل می کند که با جای گرفتن در کنار یکدیگر اثری را می سازند که نه سرمای روزگار و نه گرمای داغ بازارهای جهانی گرد بی ارزشی بر رخسار آن نمی نشاند و ظرافت و زیبایی آن را حقیر نمی سازد.

زنجان زادگاه و مهد چنین هنر و صنعت ظریف و ارزش مندی است، ولی چه سود که صنعتگران هنرمند زنجانی به سودی از این صنعت گران قیمت چنان که بتوانند روزگار خود و خانواده را بگذرانند دست نمی یابند و ملیله همچون شی ای معمولی منحصر در بازارهای زنجانی باقی می ماند.

ملیله زنجان با خلوص 9/99 درصدی که سرآمد ظروف تزئین و زیور آلات ایرانی است، ذوق می خواهد و حوصله، دستانی هنرمند نیازی دارد و صبری نا تمام.

ملیله چنان ارزشمند است که صنعتگر با حسرتی نا تمام به حاصل دسترنج خود می نگرد و خوب می داند هم اکنون بازارهای ایرانی و فردا بازارهای جهانی در حسرت چنین صنعت گران بها و بی نظیری خواهند ماند.

در کوچه پس کوچه های زنجان نیز کارگاهی یافت می شود که علاوه بر تولید زیور آلات و ظروف ملیله ای، به آموزش چنین هنر ارزش مندی دست می زند تا مبادا در گذر زمان، هنر ارزشمند ملیله کاری گرد فراموشی به خود بگیرد و هنرمندی نباشد تا اثری ماندگار با چنین صنعتی خلق کند.

محسن یزدان شناس از هنرمندان این رشته هنری از درد فرو خفته صنعت ارزشمند ملیله می گوید:

فقط یک دهم درصد از نقره هایی که در ویترین فروشگاه های کشور یافت می شود، به ملیله زنجان اختصاص دارد.

وی می افزاید: علاوه بر زنجان، ملیله در گذشته در اصفهان هم تولید می شد اما گذر زمان و تلاش برای امرار معاش هنرمندان و صنعتگران، ملیله کار اصفهانی را به سمت تولید ظروفی برد که با ریخته گری تولید می شود و دیگر ظرافت فوق العاده بالای ملیله را ندارد.

یزدان شناس ادامه می دهد:

متاسفانه ملیله زنجان معرفی نشده و خریدار فقط به صرف زیبایی آن را می خرد و از هنری که پشت آن نهفته است خبری ندارد.

وی یادآوری کرد: هر قطعه از ظروف ملیله بسیار گران تمام می شود، تکنیک های آن بسیار محدود است و طراح حرفه ای خاصی در این عرصه وجود ندارد.

یزدان شناس اظهار می کند:

امروزه ملیله زنجان نیازمند بازاریابی در داخل کشور و بازارهای جهانی است.

وی اضافه می کند در این عرصه سرمایه گذاری خاصی وجود ندارد و صنعتگر خود هم تولید کننده، هم بازاریاب و هم فروشنده است در حالی که این موضوع در کشورهای دیگر تفکیک شده و هنرمند فقط دغدغه کار هنری خود را دارد.

یزدان شناس تاکید می کند:

جای خالی ملیله در بازار ایران هنوز حس می شود و ابتدا این هنر باید جای پای خود را در بازار داخلی باز کند، تا بتوان با فراغ بال بیشتری شاهد صادرات این هنر ارزشمند و هنرنمایی در بازارهای جهانی بود.

این صنعتگر هنرمند ارزش ملیله زنجان را فرای دیگر آثار هنری و تولیدات صنعتی می داند و آن را دارای سخت ترین و زیباترین تکنیک های هنری عنوان می کند.

وی با اظهار تاسف می گوید:

چرا باید در ایران چنین هنری در خفا و سکوت تولید شود و اندونزی با کارهای ریخته گری بازارهای تزئینات و ظروف فلزی جهان را در انحصار خود در بیاورد.

یزدان شناس با بیان اینکه آثار هنری و ارزشی در ایران از جمله ملیله زنجان با مشکل بزرگ بسته بندی مناسب مواجه است تاکید کرد: در عرصه صنایع دستی مسوولان میراث فرهنگی در حاشیه قرار دارند و هیچ مسوولیتی در ساماندهی، بازاریابی و رسیدگی به مشکلات صنعتگران در این عرصه بر گردن آنان نیست.

مسوولان میراث فرهنگی

یزدان شناس نیاز تمام صنعتگران در عرصه صنایع دستی را حمایت معنوی دانست و ادامه می دهد:

مسوولان میراث فرهنگی باید برای جذب سرمایه گذاران تلاش کنند و به رابطی میان صنعتگران و سرمایه گذاران تبدیل شوند.

ملیله جزو بومی ترین صنایع دستی این استان محسوب می شود

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان نیز که معتقد است ملیله زنجان در سطح جهان، هنر صنعت بی نظیری محسوب می شود، می گوید:

ملیله جزو بومی ترین صنایع دستی این استان محسوب می شود که بیشترین قدمت تاریخی را از نظر تولید در این منطقه دارد.

یحیی رحمتی ادامه داد:

صنعتگران دیگر مناطق کشور که در حوزه ملیله فعالیت می کنند، یا استادکارانی هستند که از زنجان به این این مناطق مهاجرت کرده اند و یا علاقه مندان این مناطق از زنجانیان این هنر را آموخته اند.

در اصفهان، تبریز و مشهد ملیله تولید می شود

وی می افزاید:

هم اکنون در شهرهای مختلفی از جمله اصفهان، تبریز و مشهد ملیله تولید می شود ولی با طرح، نقش و ظرافت و کیفیت ملیله زنجان قابل مقایسه نیستند.

هنرمندان زنجانی دارای سبک و طراحی خاصی هستند

رحمتی اضافه می کند:

هنرمندان زنجانی دارای سبک و طراحی خاصی هستند و ملیله زنجان شناسنامه منطقی ویژه ای برای خود دارد و قابل تفکیک با دیگر آثار تولید شده در کشور هستند.

این هنر و صنعت که بار هنری آن بیشتر است

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان، می گوید: این هنر و صنعت که بار هنری آن بیشتر است، برای عرضه در بازارهای داخلی و خارجی باید با تنوع و متناسب با سلیقه مخاطبان مختلف تولید کرد.

وی یادآوری کرد: در تولید ملیله باید قدرت خرید مخاطبان مختلف را نیز در نظر گرفت و متناسب با نیاز مصرف کننده، سلیقه، مد و نوآوری به تولید آن دست زد.

رحمتی اظهار کرد: باید برای ورود محصولات جدید ضمن حفظ هویت ملیله به بازار داخلی و جهانی برنامه ریزی و اقدام کرد.

معاون سابق صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور، می گوید: پیش از این، فقط ظروف مختلف با هنر ملیله تولید می شد، اما از چندی قبل هنرمندان صنعتگر به تولید زیور آلاتی با بهره گیری از این هنر صنعت ظریف دست زده اند.

وی با بیان اینکه ملیله برای سازمان میراث فرهنگی از جایگاه و ارزش خاصی برخوردار است، ادامه می دهد:

همین موضوع است که مسوولان این سازمان را برای طراحی قالب های جدید و بازاریابی در سطح جهانی ترغیب می کند.

رحمتی ادامه می دهد:

تا ماه های آینده نتیجه اقدامات و مطالعات سازمان میراث فرهنگی در این زمینه در قالب کتابی منتشر می شود و علاقه مندان، هنرمندان و صنعتگران می توانند از نتایج آن بهره برداری کنند.

مدیر کل سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان، بر لزوم شناسایی بازارهای هدف ملیله برای صادرات آن در جهان تاکید می کند و اهالی شرق آسیا را از طرفداران ظروف نقره ای می داند.

وی می افزاید:

باید از ظرفیت سفارتخانه ها برای معرفی آثار صنایع دستی به وی‍ژه ملیله بهره برداری کرد.

رحمتی یادآوری کرد:

هم اکنون صنعتگران موفق بسیاری بوده اند که اقدام به برگزاری نمایشگاه در کشورهای خارجی کرده و به فروش خوبی از این محل دست یافته اند.

مدیر کل میراث فرهنگی به برگزاری کارگاه هایی برای بازاریابی صنایع دستی با حضور این صنعتگران اشاره می کند و بازاریابی را مهمترین اصل در افزایش فروش تولیدات صنایع دستی می خواند.

گزارش: مینا افشاری ترک

منبع : سایت

گرداوری از گروه فن و هنر ایران زمین