|
لاک الکل از پوست درختانی که لــَکباگ (Lacbug) مؤنث برروی آنها لوله هایی درست می کند (یاترشح می کند) تراشیده می شود. این تونلها (لوله ها) برای حشره مصارفی دارد که عمده ترین آنها برای پیله است.
اکثر انواع این حشره تولیداتی (یا ترشحاتی) به رنگ قرمز دارند. لــَکباگ (Lacbug) به صورت مداوم شیره ی درختان را می مکد و لاک تولید می کند. زمانی لاک ها دارای رنگ میشوند که حشره بر روی درخت کاسام (Kusum) قرار دارد و از شیره ی آن تغذیه می کند.
لاک خام دارای تراشه های چوب است که برای لاک کردن مناسب نیست، بنابر این آنها را در لوله هایی که شبیه جوراب زنانه است قرار داده و حرارت می دهند. این عمل باعث می شود، لاک الکل تبدیل به مایع شده و اضافات آن گرفته شود، و یا به عبارتی دیگر تصفیه شود. این لاک در اول به صورت ضخیم و چسبنده است و بعد به شکل ورقه های نازک و شکننده تبدیل می شود.
لاک الکل به صورت مایع (محلول در الکل) عمر مفیدی حدود یکسال دارد. از اینرو آن را به صورت خشک می فروشند تا مصرف کننده خود آن را آماده کند. بنابر این موقع استفاده لاک ِ مایع باید به تاریخ تولید آن توجه کرد. روش دیگر لاک مایع قابل استفاده به این صورت است که چند قطره از لاک را روی شیشه می اندازیم و باید به سرعت لاک ِ مایع سخت و خشک شود. عمر ذخیره سازی بستگی به درجه حرارت مکان نگهداری دارد.
ضخامت و قدرت لاک الکل که توسط Pound cut اندازه گیری می شود به مقدار ترکیب لاک خشک و الکل بستگی دارد. مثلاً یک پوند لاک خشک و یک گالن الکل و یا 3 پوند لاک خشک و یک گالن الکل که هرکدام از این ترکیبات برای موارد مختلفی استفاده می شود. برای مثال، لاک الکل دقیق برای قسمت های حکاکی شده بر روی چوب به عنوان پرکننده و یا از این ترکیب برای دست ِ اول ِ لاک بر روی چوب استفاده می شود.
لاک الکل به صورت طبیعی با درخشندگی و براقی بالایی خشک می شود، البته برای براقی بیشتر، به لاک الکل محلول سیلیس آمورف (Amorphous Silica) اضافه می کنند. لاک به صورت طبیعی حاوی مقدار کمی موم (3 تا 5 درصد بر حسب حجم) است که ناشی از مشکلاتی است که در تصفیه آن بوجود می آید. در بعضی از تولیدات این مقدار موم، با نوعی دیگری از تصفیه از لاک گرفته می شود که اصطلاحاً این لاک را دیواکسد (Diwaxed) می نامند. این لاک بدون موم، در مواردی که درآن لاک را با ماده دیگری مانند رنگ یا لاکزون پوشش داده باشند و فقط نقش پوشش دهنده را داشته باشد، کاربرد دارد. لاک خشک ِ بدون موم به صورت شفاف و درخشنده است، در حالی که لاک مومدار به صورت مات به نظر می رسد.
رنگ لاک
لاک الکل رنگ های متنوعی دارد که از محدوده ی بسیار روشن(Platina) تا قهوه ای تیره (Garnet) امتداد دارد. این طیف تمام سابه های قهوه ای، زرد، نارنجی و قرمز را نیز شامل می شود. این رنگ ها متأثر از شیره ی درختانی است که لـَکباگ بر روی آن زندگی و تغذیه می کند و لاک را تولید می کند. بنابر این رنگ شیره ی هر درخت بر روی رنگ لاک تأثیر مستقیم خواهد داشت. به لحاض تاریخی رایج ترین لاک، لاک نارنجی است و رنگ های دیگر آن، کمتر از نوع نارنجی رنگ آن در بازار یافت می شود. البته در حال حاضر با اینکه لاک الکل ماده معمولی و در دسترسی است، با این حال مواد شیمیایی مثل پلی اورتان از لحاظ قیمت، شفافیت، مقاومت و سایش در برابر مواد دیگر بهتر از لاک هستند. از اینرو لاک الکل جای خود را به مواد شیمیایی داده است.
خواص
در اوائل قرن بیستم مدالهای تزئینی در فرانسه با لاک الکل قالب گیری میشد. مشابه آن نیز برای ثبت گرامافون استفاده میشد. لاک الکل یک پلیمر طبیعی و از نظر شیمیایی شبیه پلیمرهای مصنوعی است. در نتیجه می توان آن را یک محصول طبیعی از جنس پلاستیک دانست. لاک الکل وقتی با خاک چوب ترکیب شود و تحت حرارت و فشار قرار بگیرد به یک مدل قالب گیری بسیار عالی تبدیل می شود که در آن صورت می توان آن را در شاخه ترموپلاستیک ها دسته بندی کرد. لاک الکل غیر از اینکه در الکل حل می شود در محلول های قلیایی دیگری مانند آمونیاک، بورات سدیم، کربنات سدیم، هیدروکسید سدیم و همچنین در حلال های مختلف آلی قابل حل شدن است، ولی وقتی در الکل حل می شود بازدهی آن بیشتر شده و برای جلا دادن، پوشش، دوام و سختی بهتر است.
تاریخچه
از اولین موارد استفاده از لاک که به صورت واقعی وجود دارد مربوط به3000 سال پیش است. اما لاک خیلی قبل تر از آن شناخته شده بود. بر اساس «مهاباراتا» تمام کاخ هایی که ساخته میشده از لاک خشک پوشیده شده بود. (مهاباراتا سروده ای حماسی است که از سده ی پنجم یا ششم قبل از میلاد به زبان سانسکریت شروده شده است) در مدت زمانی که تجارت با هند برقرار بود لاک ماده نادری بوده و فقط به عنوان مواد رنگی و رنگرزی استفاده می شده است. تاریخ استفاده از لاک الکل در قطعات بزرگ و مبلمان برای اولین بار در ونیز محبوبیت پیدا کرد و سپس در سرتاسر ایتالیا گسترش یافت.
تعدادی منابع از قرن 13 وجود دارد که اینطور توضیح داده اند که صندوقهایی بسیار زیبا و چشمگیری برای جهیزیه درست می شده که فردی روی آن نقاشی می کرده و شخص سومی آن را با لاک جلا میداده است. البته کیفیت جلا دادن با لاک کاملاً مشخص نشده، اما به نظر می رسد که جلا دادن با صمغ یا بنه (کندر رومی) انجام میشده است. البته در آن دوره، جلا دادن یا Varnisher خود یک تجارت محسوب می شده و این هنر و تجارت کاملاً از هنر نجاری و هنر نقاشی جدا بوده است. این بدین معنی است که جلا دادن را شخصی انجام میداده که صرفاً حرفه اش همین بوده است. ـ از طرف دیگر لاک در آن دوره از زمان مهر و موم کردن بوده است.
مصارف
در اوایل قرن بیستم از لاک نارنجی (معمولی ترین نوع لاک) برای قاب های چوبی، دیوارهای چوبی و سقف های چوبی خانه ها مخصوصاً در آمریکا استفاده می شده است، همچنین برای جلا دادن اسباب و اثاثیه، ویولن و گیتارهای خوب، که به «جلا دادن فرانسوی» مشهور بوده کاربرد داشته است. لاک از قرن 19 برای تو.لید کالاهای کوچک مانند قاب عکس، لوازم آرایشی، جواهر و حتی دندان مصنوعی مورد استفاده قرار گرفت. اگرچه پیشرفت در پلاستیک استفاده از لاک را منسوخ کرد، ولی در بعضی از کالاها هنوز محبوبیت و استفاده خود را از دست نداده است. مثلاً لاک را به عنوان یک چسب سخت در لاستیک و پوشش دسته برای بعضی از دوچرخه ها استفاده می کنند. لاک نارنجی همچنین به جای چسب در بعضی از خودنویس ها استفاده می شود. همچنین ورقه های بریل را با لاک پوشش می دادند که حالت محافظ داشته است. از آنجا که لاک خواص قلیایی دارد، در صنعت داروسازی به عنوان روکش قرص (برای بازشدن در روده) استفاده میشود. و بسیاری از مصارف گوناگون دیگر...
درخشش
در بین سازندگان گیتار اعتقاد بر این است که بر روی صفحه ی بالایی گیتار باید لاکی شفاف و نازک زده شود تا صدایی شفاف از آن بیرون آید. اگرچه این روش مواد و مصالح بسیار کمی را می طلبد ولی به شدت وابسته به تمرین، مهارت و تجربه است. برای این کار لاک، الکل، روغن موتور سبک و پنبه مخصوص لازم است.
تجربیات شخصی در تهیه لاک الکل
برای تهیه لاک الکل از الکل 96 درصد و.یا ترجیحاً 99 درصد (Absolute) استفاده می کنیم. مقداری الکل در شیشه ای می ریزیم و دوسوم مقدار الکل را لاک ریخته و در جای نسبتاً گرم نگهداری می کنیم. این لاک باید حداکثر تا یک ربع ساعت در الکل حل شود ولی اگر بیشتر از این ادامه پیدا کرد مراحل فاسد شدن لاک خشک شروع شده است. (این در صورتی است که الکل و شرایط محیط مساعد باشد) فاسد شدن لاک از دیر حل شدن در الکل شروع شده و تا دَلَمه شدن لاک در الکل ادامه پیدا می کند. بنابر این در انتخاب لاک موقع خرید باید دقت شود. بعد از حل شدن کامل باید لاک الکل را تصفیه کرد. بنابر این لاک را از صافی پارچه ای می گذرانیم تا اضافات آن گرفته شود. البته صاف کردن لاک برای لاک الکل های Dewaxed استفاده نمی شود و آنها از قبل تصفیه شده هستند و تقریباً احتیاجی به تصفیه شدن ندارند.
تهیه پنبه لاک
مقداری پنبه را داخل پارچه ای کتانی گذاشته و آن را محکم می بندیم. بهتر است پارچه چندین لایه باشد. پنبه لاک ممکن است برای قسمت های مختلف اندازه های متفاوتی استفاده شود.
محیط لاک کردن
فضایی که در آن پردازش لاک زدن انجام می شود باید حتماً درجه حرارتی بالای 20 درجه و رطوبتی زیر 30 درصد داشته باشد تا بهترین نتیجه را بدهد. اگر رطوبت زیاد باشد و یا اینکه درجه حرارت محیط زیر 20 درجه باشد، لاک روی کار خوب نمی نشیند و اصطلاحاً سفیدک می زند. قبل از لاک زدن باید ساز (یا هر قطعه ی دیگری را که می خواهیم لاک کنیم) را به محیط مناسب لاک کردن برد و مدتی آن را در محیط گرم و خشک قرار داد. همچنین محیط لاک باید بدون جریان هوا و بدون هیچ گرد و غباری باشد.
ـ در اولین مرحله لاک کردن، لاک باید خیلی رقیق باشد، چون چوب هنگام لاک خوردن در دست ِ اول مقداری پرز می دهد و اگر لاک استفاده شده غلیظ باشد، بر روی پرزها می نشیند و دانه های سختی را به وجود می آورد و همین عامل باعث می شود که هنگام سمباده کردن (بعد از خشک شدن کامل) مقداری از آن یا باقی بماند و یا اینکه لِه شود و همین امر باعث می شود که هرچه قدر در دست های بعد خوب لاک بزنیم، لاک آن شفافیت و زیبایی خود را به دست نمی آورد.
بعد از اینکه لاک رقیق دست ِ اول را زدیم، ساز را در همان محیط گرم و خشک فرار می دهیم و 24 ساعت به آن فرصت داده تا کاملاً خشک شود. بعد از 24 ساعت با سمباده ی 400 ساز را به آرامی سمباده کرده تا پرزهای موجود بر روی آن از بین برود (البته در دوره های بعدی لاک کردن از سمباده های نرم تر استفاده می کنیم و حتی در دست ِ آخر از سمباده 1200 کهنه استفاده کنیم). بعد لاک دست ِ دوم را شروع می کنیم و چندین دست لاک می زنیم. این پروسه می تواند بین 3 تا 5 روز ادامه یابد تا موقعی که سطح لاک کاملاً صاف و شفاف شود.
روش لاک زدن
پنبه را با لاک الکل آغشته می کنیم و به آرامی روی کار می کشیم. باید دقت شود که لاک روی کار چکه (شرّه) نکند. چون لاک خیلی زود سفت می شود. همچنین باید خیلی سریع این کار را انجام داد و اگر چکه یا شرّه ای به وجود آمد سریعاً با پنبه بر طرف شود. عمل لاک زدن را چندین بار باید انجام داد و دائماً لاک را بر روی لاک آورد، ولی باید کاملاً دقت کرد که پنبه آغشته با لاک باشد و اگر کمی بی دقتی شود لاک قسمت زیری کَنده می شود و به اصطلاح «کچل» می شود. پس باید همیشه پنبه آغشته با لاک باشد. اگر قسمتی از کار به اصطلاح کچل شد، باید کار را رها کرد تا خشک شود و در روزهای بعدی فقط قسمت کچل شده را لاک کرد تا هم سطح و هم رنگ قسمتهای مجاور شود.
دست ِ آخر (جلا دادن)
برای جلا دادن با لاک 2 روش وجود دارد
اول: پولیش با روغن
وقتی چندین روز لاک الکل بر روی کار زدیم و احساس کردیم که به ضخامت مورد علاقه رسیده ایم کار را با سمباده ی نرم ( 1200 به بالا) سمباده کرده و شروع به لاک زدن می کنیم.
باید اول چند دست لاک نسبتاً رقیق بزنیم، سپس پنبه خود را که آغشته به لاک الکل است به چندین قطره (3 یا 4 قطره) روغن زیتون سبک ماشین و یا پارافین آغشته کرد و به آرامی و با فشار کم به روی کار کشید. روغن زیاد باعث می شود که لاک روی کار تثبیت نشده و کار مات شود. در این مرحله اگر کار کچل شود پر کردن آن قسمت کار بسیار پر زحمتی خواهد بود.
بعد از این که چند دقیقه با پنبه کار را کاملاً لاک زدیم آن را برای 1 یا 2 دقیقه رها کرده و دوباره همین کار را از اول انجام میدهیم. مدت زمان این کار 10 دقیقه طول می کشد و باید کار را با پنبه، بسیار ماساژ داد و باید دائماً پنبه روی کار سُر بخورد. بعد از انجام این عمل ممکن است کار کمی مات شود ولی بعد از مدت زمانی کم کم براق خواهد شد.احتمالاً مبتدیان با یک مرحله نمی توانند به آن جلای دلخواه برسانند و باید بعد از 24 ساعت دوباره عمل جلا دادن را انجام دهند.
روش دوم: استفاده از لاک Dewaxed
این روش بسیار آسان است. فقط کافی است که در دست آخر، لاک Dewaxed را رقیق کرده و چند بار روی کار بزنیم. همین کار باعث شفافیت کار خواهد شد.
== -==== =
لاک الکل منشا وتعاریف
لاک الکل : به اثاری که پایه و اساس انها خمیر کاغذ باشد شامل صفحات کاغذ که روی هم چاسبانیده شده اند
این ماده شاخصه صنعت صحافان بوده و این بافت را اغلب مقوا نامیده اندلاک الکل با نقاشی های مینیاتور و یا تذهیب تزیین شده و با جلای براق به نام روغن کمان پوشانیده میشده است این روغن برای محافظت و تزیین جلد استفاده میشده است
________________________________________
جلد کتاب
ایران یا هند 1124هجری
صفحات خمیر کاغذی
اندازه 22*14/3
باحاشیه و استر چرم
تزیینات با عبارت کمینه محمد مسیح امضاشده
در هریک از طرفین گل ها کاملا مشابه بر زمینه طلایی ان را قاب بندی کرده
در هر طرف درقسمت بالا گل صد تومنی بزرگ قرار دارد که زیر ان گلهای لاله جنتیانا وپامچال دیده میشود
به نقل از کریم زاده تبریزی وی هنرمندی بود
که در هند فعالیت می کرد و سبک او مشابه محمد زمان ابن حاجی یوسف است
با این حال حضور محمد زمان در هند ثابت نشده است
________________________________________
جلد یک نسخه خطی شیراز
صفحات خمیر کاغذی
اندازه 20/3*12/1 سانتی متر
با امضا رقم کمترین محمد هادی
روی جلد طرح های بسیار زیبای از
گل های رز و زنبق بر زمینه قهوه ای نقاشی و با نوارهای طلایی بر زمینه سیاه قاب بندی شده است این جلدمتصل به نسخه ای از یوسف و زلیخا جامی است
============= ========= =======
لاک الکل 2
یاداوری :یادتون هست گفتیم لاک الکل بانقاشی های مینیاتور و یا تذهیب تزیین شده و با جلای براق به نام روغن کمان پوشانیده میشده
حالا ببینیم این روغن کمان چه تعریفی داره و از چه چیزی تشکیل میشه و اصولا برای چی ازش استفاده میشده؟
روغن کمان
برای چی بهش روغن کمان گفته میشه؟
چون این روغن رابیشتر برای استقامت ودوام کمان(تیراندازی) به کار میبردند بهمین دلیل به روغن کمان معروف شد
حالا ببینیم این روغن چه جوری تهیه میشده؟
مخلوط یک پیمانه سندروس و 2 پیمانه روغن بزرگ در ظرفی از جنس مس جوشانده میشد که به صورت یک روغن غلیظ در می امد بعد انرا توسط یک پارچه تمیز صاف میکردند و به عنوان جلا از ان استفاده می کردند جلای استفاده شده در بعضی از این اثار به قدری مرغوب است که هر کس می تواند تصویر خود رادر ان همچون اینه ببیند
هشدار : انجام این کار ممکن است با عث حریق بشود پس هیچوقت بی تجربه این کار را انجام ندهیم
و اگه گاهی اوقات به اصطلاح روغن جلای قرمز بر خوردیدتعجب نکنید فقط باید میزان سندروس بیشتر شود
در ضمن برای اینکه سطح کار زودتر خشک شود حتما از میزان قابل توجهی(نه زیاد) تینر استفاده کنید
به جای روغن کمان از جلای الکیدی اماده نیز میتوان استفاده کرد
________________________________________
دو نمونه کار با طرح ترنج وپرچم همرا ه با لچکی در چهار گوشه
استرجلد قران ایران اواخر قرن 18
صفحات خمیر کاغذ با شیرازه چرم این جلدبه یک نسخه خطی قران متعلق است
که توسط محسنالشیرازی الحسینی در 1202 رونویسی شده
زمینه استر جلد قرمز وپوشیده از طرح طوماری گل وبته به همان رنگ است درمقابل این طرح یک ترنج قوس ار به همراه دو پرچم در وسط و لچک های گوشه در چهار طرف دیده می شود
در ترنجها و پرچم ها گل های متنوعی بر زمینه سیاه ترسیم شده است و در لچک ها تا ج های گل بر یک زمینه قرمز قرار گرفته است که با پیچک های طلایی تقویت شده است درنوار قاب بندی ان یک طرح تکرار شونده ی گلبر زمینه سیاه قرار دارد
________________________________________
جلد البوم اصفهان یا تهران
صفحه خمیر کاغذ
به رنگ قهوه ای متمایل به قرمز که با نقوش درختان گیاهان وجانوران تزیین شده است
مشتمل بر حاشیه تذهیب زیبا یک ترنج لوب دار در مرکز و پرچم هایی در بالا وپایین وهر یک محتوی نیم تنه یا تمام قدیک زن ویا یک مردیا زن جواناست
------------------------------------ =====
استادان نجاری ایران
صنعت نجاری در ایران سابقه بسیار طولانی دارد ولی از چگونگی پیدایش و گسترش آن اطلاعات دقیقی وجود ندارد. ولی در موزه ها می توان نمونه های بسیاری از مصنوعات چوبی و ابزار آلات درودگری را در سراسر ایران یافت. دوره با اهمیت این صنعت با آغاز گسترش ارتباط بین ایران و اروپا و همچنین ورود ابزارهای کامل تر بر گرفته از انقلاب صنعتی در اروپا و حتی در چند دهه اخیر انواع برقی آن درودگری را به کلی متحول ساخت.و نجارانی که به شیوه اروپایی ها انواع مدلهای آنان را مشابه سازی می کردند به نجاران فرنگی کار معروف شدند.ابتدا اشراف و متمولین نمونه هایی از مبلمان و دکوراسیون کلاسیکی را برای کاخ ها و خانه های مجلل خود به ایران وارد کردند و بعد از آن مردم عادی با معاشرت با این افراد و بعلاوه فیلمهای خارجی که در سینما می دیدند تشویق به استفاده از مبلمان و به قول ساده تر میز و صندلی شدند. بنابراین این نیاز روز افزون باعث رشد سریع این صنعت شد.و استادان به نامی پا به عرصه وجود گذاشتند.کار برخی از این اساتید به میمنت وجود چوب های جنگلی شمال ایران دست کمی از نمونه های اروپایی آن نداشت. از این قبیل اساتید می توان از مهدی سینکینام برد. ایشان علاوه بر تبحر درتمامی زمینه های نجاری و کار با انواع ابزار آلات , در زمینه رنگ کاری و رویه کوبی نیز سری در سرها دارد. ایشان جزو اولین کسانی بودند که رنگ لاک الکل را که با دست بوسیله پنبه آغشته شده به چوب زده می شد رابه سیلر کیلر و پلی استر که بصورت اسپری روی چوب پاشیده می شد متحول کردند. همچنین استفاده از فوم و اسفنج و فنر بجای تخم پنبه که باعث سبکی مبلمان شد منصوب کرد. از آثار و تولیدات این استاد در منازل خیلی از هنر شناسان بجای مانده است. و عمر با افتخار ایشان منوط به تربیت شاگردان بزرگی که نام آنها هم در این صنعت برای همه همکارانشان آشناست, شده است. این استاد متولد 1316 و موسس مبلمان پگاه میباشد. امید است با قدر دانی از این قبیل اساتید نام این صنعت با وجود هجوم واردات مصنوعات چوبی از سراسر دنیا به ایران همچنان سرافراز باقی بماند.
============ =============
رنگ
رنگ های شفاف:
این نوع از رنگ ها علاوه بر پوشاندن سطح چوب و حفاظت آن لایه ی شفافی را بر روی چوب به وجود می آورد بدون آنکه در نقش و موج چوب تغییری ایجاد کند. این نوع از رنگها خود به دسته های زیر تقسیم می شوند.
رنگ لاک و الکل: لاک ماده ای است که از حشره ای به نام کوکوس لاکا به دست می آید که این حضره بعد از مکیدن شیره ی درختان محلی ( انجیر ) مایع قهوه ای تیره ای را از خود ترشح می کند که این مایع قهوه ای پس از تصفیه شدن در بازار به عنوان لاک به فروش می رسد. بهترین نوع لاک به رنگ زرد روشن تا زرد متمایل به نارنجی ( زرد لیمویی ) است که در این صورت آن را سلاک می نامند. در عمل لاک و الکل کاری، لاک را در الکل صنعتی حل می کنند؛ ولی کلاً هر چه درجه الکل مصرفی بیشتر باشد، لاک بهتر می تواند در آن حل شود. لاک به صورت ورقه های کوچک و نازک ( پولک )، ترد و شکننده یافت می شود و برای ساختن لاک و الکل معمولاً برای یک لیتر الکل حدود 100 گرم لاک به کار برده می شود.
رنگ لاک و الکل معمولاً در سه مرحله به کار زده می شود:
1. رنگ دست اول ( بوم کردن ) برای پر کردن خلل و فرج و سوراخ های چوب.
2. رنگ دست دوم ( پوشش ) برای ایجاد کردن قشر رنگ روی سطح کار.
3. رنگ دست سوم ( پرداخت ) برای صاف کردن و پرداخت کردن روی رنگ ایجاد شده.
برای زدن لاک و الکل بر روی چوب معمولاً از کهنه ی رنگ کاری استفاده می شود. کهنه ی رنگ کاری عبارت است از تکه پارچه ای که لای آن پنبه و یا پشم گذاشته باشند. ( جنس پارچه می تواند چلوار لطیف باشد ) رنگ لاک و الکل در مقابل اسید، الکل، رطوبت و حرارت مقاوم نیست و چنانچه آب بروی آن بریزد لکه سفیدی بر روی آن باقی می ماند. نوعی از لاک نیز وجود داشته که لاک سفید نام دارد و از بی رنگ کردن یا روشن کردن لاک نارنجی ( در اثر عملیات شیمیایی به کمک هیپوکلریت سدیم روی لاک نارنجی ) به دست می آید و برای لاک و الکل کاری چوب های روشن مورد استفاده قرار می گیرد. از رنگ لاک و الکل برای رنگ کاری انواع قفسه، مبل، میز، صندلی، درهای داخلی، وسایل تزییناتی و موارد نظیر آن استفاده می شود.
سیلر: سیلر، رنگی است متمایل به کرم و شفاف که برای غیر قابل نفوذ کردن سطح مورد نظر یا به اصطلاح برای پر کردن خلل و فرج چوب قبل از رنگ نهایی ( کیلر ) به کار می رود. پس از استعمال سیلر و خشک شدن آن قابلیت جذب رنگ کم می شود و باعث استحکام و سختی بیشتر رنگ نهایی می شود. ماده حلال این رنگ تینر فوری است و در هنگام مصرف این رنگ را رقیق می کنند. زمان خشک شدن سیلر 10 تا 20 دقیقه است و می توان آن را با استفاده از قلم مو، پیستوله و یا فرو بردن اجسام در داخل آن مورد استفاده قرار داد. سیلر نسبت به رطوبت و حرارت زیاد مقاوم نیست. این رنگ در قوطیهای فلزی 1 و 4و 20 کیلویی بسته بندی و به بازار عرضه می شود. از این رنگ در رنگ آمیزی انواع قفسه، دکوراسیون داخلی، میز، کابینت آشپزخانه، وسایل تزییناتی، درهای داخلی ساختمانی، جعبه های رادیو و تلویزیون و موارد نظیر آن استفاده می شود.
کیلر: رنگی است شفاف که به عنوان رنگ نهایی، و همواره با سیلر مورد مصرف قرار می گیرد. این رنگ هنگام مصرف نسبتاً رقیق است و بعد از مصرف حدود 10 الی 20 دقیقه طول می کشد تا خشک شود. حلال این رنگ نیز تینر فوری است و مانند سیلر در قوطی های 1 و 4 و 20 کیلویی به بازار عرضه می شود. کیلر با استفاده از قلم مو، پیستوله یا فرو بردن اجسام در داخل آن به کار می رود. کیلر به دو صورت کیلر مات و کیلر براق وجود دارد. مورد مصرف این رنگ، دکوراسیون داخلی ، میز، کابینت آشپزخانه ، درهای داخلی، وسایل تزییناتی ، جعبه های رادیو و تلویزیون و موارد نظیر آن است.
رنگ های پلی استر:
لاک های پلی استر جزو دسته لاک های دوتایی هستند. پلی استر رنگی است شفاف و بی رنگ. این رنگ در اتلین یا تینر فوری های بسیاری قوی حل می شود. رنگهای پلی استر در مقابل رطوبت، حرارت، الکلها، اسیدها، مواد قلیایی پاک کننده، بنزین، روغن و چربی، مرکب و جوهر تا حدودی مقاوم هستند. معمولاً این رنگ ها به وسیله پیستوله مورد استفاده قرار می گیرد.
پلی استرها خود به دو دسته نیم پلی استر و پلی استر تقسیم می شوند:
الف ـ نیم پلی استر: جزو رنگ های نیمه هوا خشک هستند و از سه جزء ماده اصلی رنگ ( رزین، روغن های کوتاه، اوره فرمالدئید ) حلال ( اتیلن و.... ) و سخت کننده ( پاراتولوئن سولفونیک اسید .... ) تشکیل یافته است. این رنگ ها پس از مصرف احتیاج به پولیش ندارند و به دو صورت مات و براق در بازار عرضه می شوند.
ب ـ پلی استر: این رنگ ها از یک جزء ماده اصلی رنگ و یک جزء هاردنر ( سخت کننده ) تشکیل شده اند و ماده ی حل کننده و رقیق کننده ای ندارند و به علت اینکه در اثر رقیق نشدن تبخیر نمی شوند لذا ضخامت لاک به همان ضخامت اصلی روی کار باقی می ماند. این دسته از لاک ها فوق العاده شفاف هستند و در نتیجه زیبایی طبیعی چوب را به طور کامل منعکس می کنند. این لاک ها به سرعت سخت و سفت می شوند ( پس از 20 تا 30 دقیقه )؛ از این رو کار با آن باید با دقت زیاد انجام گیرد. در مورد چوب هایی که دارای صمغ و شیرابه و مواد استخراجی هستند نمی توان لاک های پلی استر را به خوبی به کار برد، زیرا این چوبها به سادگی خشک نمی شوند و به خوبی لاک را نمی پذیرند. این لاک ها پس از مصرف به هیچ وسیله ای پاک نمی شوند، مگر اینکه سطح کار را با لیسه تراشید و سنباده کرد. لاکهای پاشیده شده بر روی سطح کار بهتر است در درجه حرارتی معادل 20˚C تا 22˚C خشک شوند. رنگ های پلی استر جزء رنگ های غیر هوا خشک هستند و بعد از خشک شدن بعضی از آنها سطوحی براق را به وجود می آورند و دیگر احتیاجی به پولیش ندارند و بعضی دیگر که مخصوص سطوح صاف هستند، باید سنباده و پولیش شوند.
نوعی پلی استر نیز وجود دارد که پلی استر سه مواده نام دارد. این رنگ ها از ماده اصلی رنگ، سخت کننده و کبالت تشکیل یافته که بیشتر در کارهای معرق و جاهایی که حجم زیاد رنگ روی هم انباشته می شود از آن استفاده می شود. در بعضی از مواقع قطعه ای که فرم دار مانند یک مجسمه ی کوچک چوبی را در حجمی از این رنگ پوشش و اطراف آن را تراش می دهند که برای تزئینات و یا به عنوان دستگیره های کمد استفاده می شود. این رنگ همان ماده ی اصلی فایبر گلاس نیز است که همراه با پشم شیشه جداره هایی را با آن به وجود می آورند.
پلی استرها و نیم پلی استرها را می توان به صورت قوطیهای 1 و 4 وکیلویی و حلب های 20 کیلویی در بازار تهیه کرد. از این رنگ ها برای پوشش انواع مبلمان، دکوراسیون داخلی، کابینت آشپزخانه، لوازم تزییناتی درهای داخلی و خارجی ساختمان، جعبه های رادیو و تلویزیون و قفسه ها و نظایر آن استفاده می شود.
روغن جلا:
رنگی است قهوه ای روشن تا متمایل به قرمز که به عنوان رنگ نهایی مورد مصرف قرار می گیرد. این رنگ به تنهایی یا همراه با سیلر و کیلر یا لاک و الکل به عنوان براق کننده ( پوشش رویی ) می تواند مورد مصرف قرار گیرد. این رنگ پس از مصرف حدود 30 دقیقه طول می کشد تا خشک شود. روغن جلا در مقابل آب و حرارت زیاد و رطوبت مقاوم نیست. این رنگ را می توان با استفاده از قلم مو، پیستوله و یا فرو بردن اجسام در داخل آن مورد استفاده قرار داد. د رداخل روغن جلا ممکن است مواد خشک کننده به کار رفته و یا به کار نرفته باشد، که در صورت به کار رفتن مواد خشک کننده، روغن جلا زودتر خشک می شود. از روغن جلا به صورت مخلوط با رنگ روغنی هم می توان استفاده کرد که باعث براقیت این رنگ می شود. روغن جلا معمولاً به صورت مایع در قوطی های فلزی یا پلاستیکی به بازار عرضه می شود. حلال این رنگ نیز تینر روغنی و یا فوری است و پس از مصرف لایه ای شفاف را بر روی سطح کار به وجود می آورد. موارد مصرف آن، قسمت های داخلی ساختمان مانند دکوراسیون داخلی، درهای داخلی، لوازم تزییناتی، اسباب بازی، جعبه های رادیو و تلویزیون و یا قسمت های خارجی ساختمان که در معرض رطوبت و حرارت نیستند، است.
رنگ های نیتروسلولزی:
ماده اصلی این رنگ سلولز ( ماده اصلی تشکیل دهنده چوب ) است که در اثر ترکیب با اسیدنیتریک به صورت نیتروسلولز در می آید.
نیتروسلولز حاصله بر حسب مرغوبیت آن به دو دسته تقسیم می شود:
1ـ دسته A که در الکل حل می شود. 2ـ دسته B که در اتر قابل حل است.
دسته ای که در الکل ( اتیل الکل و بوتیل الکل ) قابل حل است برای مخلوط با لاک و الکل مصرف می شود که در این صورت رنگ به دست آمده از لاک و الکل خالص، بهتر است در مقابل رطوبت و کار کردن چوب ( همکشیدگی و واکشیدگی ) استقامت بیشتری دارد. رنگهای نیتروسلولزی به رنگ روشن است و در مقابل خراشیدگی، حرارت، رطوبت و عوامل بیولوژیکی مقاوم است، ولی در عوض این ماده یک ماده قابل اشتعال است. رنگ های نیتروسلولزی را می توان به هر میزانی با تینر رقیق کرد و با استفاده از قلم مو، پیستوله و یا به صورت فرو بردن اجسام در داخل آن مورد استفاده قرار داد. برخلاف لاک و الکل، رنگهای نیتروسلولزی در عمق چوب نفوذ نمی کند و فقط به صورت یک ورقه محکم روی سطح چوب را می پوشاند. یکی از محااسن این لاک ها قابلیت ارتجاعی یا الاستیک بودن آنهاست که این امر سبب می شود در صورتی که چوب ها همکشیدگی و واکشیدگی پیدا کردند، لاک تَرَک بر ندارد. درجه ی حرارت محیط برای خشک شدن رنگ های نیتروسلولزی حدود 20˚C است. لاک های نیتروسلولزی را باید 2 تا 3 بار بر روی کار پاشید ( به وسیله پیستوله ) و 4 و 6 ساعت فرصت دارد تا لاک کاملاً خشک بشود. از این رنگ ها در مصرف رنگ کاری، مبل ها ، دکوراسیون، قفسه ها ، درهای داخلی، دیواره های چوبی، قسمت های داخلی وسایط نقلیه و موارد نظیر آن استفاده می شود.
لاک های دوتایی (D.D) : لاک های دوتایی از یک قسمت لاک به نام Desmophen و یک قسمت ماده سفت کننده به نام Desmodur تشکیل شده اند. در اثر ترکیب این دو قسمت لاک محکم و غیر قابل حلی به دست می آید که بسیار الاستیک، سخت و مقاوم است و سطح بسیار براقی نیز دارند. لاک های فوق باید در ظرف یک بار مصرف شوند؛ زیرا بعد از سفت شدن دیگر قابل استفاده نیستند. مقدار مخلوط این دو قسمت طبق دستور کارخانه سازنده است.
لاک های پلی اوره تان: این لاک هم یکی از لاک های مقاوم و سخت است که جزء لاک های دوتایی به شمار می آید. این دسته از لاک ها در مدت 2 ساعت در مجاورت هوا خشک می شود و بعد از چند روز به حداکثر سختی خود می رسد. این لاک ها در مقابل آب، خراشیدگی و حرارت مقاوم هستند و می توان این لاک ها را در مکان هایی که مقاومت و استحکام زیاد مورد نظر باشد به کار برد. این لاک ها معمولاً به صورت محلول در دو قوطی به بازار عرضه می شوند، که در هنگام استفاده با هم مخلوط می شوند. از این لاک برای مصرف و رنگ آمیزی پارکت ( فرش چوبی ) و مبلمان استفاده می شود و معمولاً به وسیله قلم مو، اسپری یا پیستوله به مصرف می رسد.
لاک های رزین مصنوعی: این لاک ها ترکیبی از رزین های مصنوعی و ماده سخت کننده می باشند که قبل از استفاده با هم مخلوط می کنند. این لاک ها پس از سخت شدن بسیار محکم می شوند و در مقابل آب، رطوبت، حرارت، الکل و خراشیدگی مقاومت خوبی دارند. محلول فوق حتی در ظرف های سربسته از 12 تا 24 ساعت نیز سخت می شود و دیگر قابل استفاده نیست.
لاک های فنل فرمالدئید: نوعی از لاک های رزین مصنوعی است که مخلوطی از ماده سخت کننده و فنل فرمالدئید است. این لاک نیز ( به کمک کاتالیزور ) در مجاورت گرما سخت و محکم می شود. این لاک در برابر آتش سیگار، الکل، تغییرات آب و هوایی، رطوبت ، نور خورشید و غیره مقاوم است و در مبلمان کافه ها، رستوران ها ، قطارهای راه آهن، سالنهای ورزشی، کشتیها و غیره به کار می رود. این لاک را می توان به کمک حلال های شیمیایی حل کرد و به روش پاشیدن یا ریختن روی سطح کار استفاده کرد.
جلاهای مومی ( جلای واکسی ): چوب هایی که دارای خلل و فرج بزرگ و خشنی هستند ( بلوط و ملچ و ... ) می توان به وسیله ی واکس زدن روی آنها رنگ مات نرمی ایجاد کرد. برای تهیه ماده واکس می توان از موم طبیعی عسل، موم کارنوبا و کرسین استفاده کرد. برای این منظور موم ها را رنده می کنند و پس از خرد کردن آن را در بنزن و یا تربانتین حل می کنند. بهتر است این کار با محلول داغ انجام گیرد.
از مخلوط کردن 100 گرم موم عسل در یک لیتر تربانتین می توان محلول لازم را به دست آورد. این محلول به وسیله ی قلم مویی که موی آن بسیار کوتاه باشد و یا با قلم مویی که موهای آن با نخ بسته شده باشد روی کار زده می شود. مومها کلاً برای کارهایی که در معرض رطوبت و حرارت زیاد قرار می گیرند، مناسب نیستند. برای اینکه حساسیت سطح واکس زده را در مقابل آب کمی کاهش داد می توان پس از موم زدن روی سطح موم خورده لاک و الکل زد. باید توجه داشت که هم محلول موم و تربانتین و هم ملحلول لاک و الکل باید کاملاً رقیق شوند و مورد مصرف قرار گیرند.
موم ها به صورت های مختلفی وجود دارند که ممکن است خمیری، مایع و یا اسپری باشد. واکس یا موم خمیری برای سطوحی که در معرض دستمالی زیاد قرار می گیرند مناسب است و معمولاً با استفاده از پارچه به سطح کار مالیده می شوند. واکس های نیمه خمیری دارای مقدار کمی آب و صابون خنثی نیز هستند که وجود آنها موجب خاصیت تمیز کنندگی بیشتر آنها می شود. واکس مایع معمولاً دارای جلایی است که به صورت عامل تمیز کننده نیز عمل می کند. جلاهای مومی را می توان برای مبلمان، پارکت و پانل های چوبی به کار برد.
وارنیش:
وارنیش با داشتن درخشندگی خاص موجب زیبایی سطح چوب می شود و همچنین آن را در برابر لکه، آب و هوا و غیره محافظت می کند. وارنیش سختی سطح چوب را افزایش می دهد و آن را در برابر کار زیاد مقاوم می کند. وارنیش عاملی است که از نفوذ آب به داخل چوب و همچنین از حمله عوامل بیولوژیکی ( قارچ ها ) به چوب ممانعت می کند. روش خشک کردن وارنیش نوع آن را معین می کند. به طور کلی چند نوع وارنیش وجود دارد:
الف ـ وارنیش روغنی: که محتوی روغن های خشک کننده مثل روغن الیف یا روغن جلاست که در اثر اکسیداسیون به تدریج سخت می شود. وارنیش های روغنی را می توان متداولترین نوع وارنیش دانست و شامل وارنیش های پولیش، وارنیش پارکت و وارنیش های مبلمان است.
ب ـ وارنیش الکلی: این وارنیش ها از طریق تبخیر جلای خود که معمولاً الکل یا تربانتین است سخت می شود. وارنیش های ماستیک و دامار از نوع وارنیش های الکلی هستند که فوق العاده شفاف هستند و به سرعت خشک می شوند.
پ ـ وارنیش های صمغی مصنوعی: این وارنیش ها دارای خواص مشابه با صمغ های طبیعی هستند ولی سرعت خشک شدن آنها زیاد است. از صمغ های مصنوعی که در ساخت وارنیش به کار می روند، می توان صمغ های استر، صمغ های فنولیک و صمغ های الکید را نام برد. وارنیش مات را می توان جزء وارنیش های صمغی نام برد. به طور کلی متداولترین وارنیش های مورد مصرف در صنایع چوب عبارتند از :
ت ـ وارنیش سخت: این وارنیش برای قسمت های داخلی ساختمان به کار می رود و بدون درخشندگی خشک می شود. خشک شدن این وارنیش ها دوازده ساعت طول می کشد. از این وارنیش ها می توان برای پوشش آخر مبلمان استفاده کرد که در این صورت پوششی نرم و جالب، بدون نیاز به مالش و پولیش به وجود میآید.
ث ـ وارنیش پولیش: این وارنیش از صمغ های سخت ( صمغ کنگو ) و کمی روغن ( روغن جلا ) درست می شود که بتدریج خشک می شود. این وارنیش شکننده است ولی می توان در اثر مالش با سنگ های مالشی ، پولیش خیلی خوبی را بر روی آن به وجود آورد.
ج ـ وارنیش الوار: این وارنیش گاهی به وارنیش دریایی موسوم است و محتوی مقدار زیادی روغن است که موجب دیر خشک شدن آن می شود. وارنیش الوار دارای درخشندگی، سختی و خاصیت ارتجاعی خوبی است و در برابر آب دوام زیادی دارد.
چ ـ وارنیش دامار: یک وارنیش الکلی با شفافیت فوق العاده است که به سرعت خشک می شود ولی از وارنیش های دیگر نرمتر و کم دوامتر است. وارنیش های دیگری مثل وارنیش رویه میز، وارنیش استخوان، وارنیش پارکت و وارنیش همرنگی نیز وجود دارند که هر کدام از آنها خواص مخصوص به خود را دارند و برای مقاصد به خصوصی مناسب هستند.
درخشندگی وارنیش به میزان زیادی به نوع صمغ آن بستگی دارد و قابلیت ارتجاعی آن نیز به روغن های خشک کننده وابسته است. اکثر وارنیش هایی که برای درودگری به کار می روند، در اتاق با حرارت 22˚C به بهترین صورت پخش و خشک می شوند. برای زدن وارنیش به کار، می توان از قلم مو استفاده کرد. وارنیش ها معمولاً برای خشک شدن به 24 الی 48 ساعت وقت نیاز دارند. پس از اتمام کار وارنیش آن را با کمک سمباده خیلی نرم یا پشم فولادی ظریف مالش می دهند. این عمل ممکن است به وسیله آب و یا به وسیله روغن صورت گیرد. چنانچه با روغن صورت گیرد، درخشندگی کار بیشتر خواهد بود ولی روغن ممکن است که چوب های روشن را کمی تیره تر کند.
جلای فرانسوی ( پولیش فرانسوی ) : جلای فرانسوی سطحی درخشان و شفاف به وجود می آورد و برای چوب های با بافت متراکم مناسب است؛ زیرا شفافیت فوق العاده ی آن رنگ و درخشندگی طبیعی چوب را به خوبی نمایان می کند. امروزه این جلا کاربرد کمتری دارد؛ زیرا برای استفاده و ساخت آن به مهارت و زمان زیادی نیاز دارد. جلای فرانسوی عمدتاً از شلاک، الکل و یک روغن گیاهی ساخته می شود. در بعضی از انواع آن موادی مثل تربانتین ونیزی، صمغ بنزوئین و نوعی رنگ نیز به کار می رود. پولیش فرانسوی را به کمک یک بالشتک به کار می زنند. پارچه داخلی این بالشتک کرباس آغشته به شلاک رقیق است و رویه آن پارچه کتان بدون پرز است. برای خشک شدن هر لایه معمولاً 2 ساعت وقت لازم است.
رنگ های غیر شفاف :
عبارت است از مایع رنگینی که روی سطح چوب را می پوشاند که این مایع رنگین پس از خشک شدن به شکل یک قشر سخت و غیر شفاف روی چوب باقی می ماند و به کلی نقش چوب را می پوشاند و تشخیص چوب را غیر ممکن می کند. رنگ های غیر شفاف خود به دسته های زیر تقسیم می شوند:
رنگ روغنی: رنگ روغنی ترکیبی است از پودر رنگ، حلال، روغن جلا، اسکاتیف، مواد انعطاف دهنده و غیره است که بسته به نوع پودر رنگ دارای رنگ های متفاوتی است. رنگ روغنی به دو دسته رنگ روغنی مات و رنگ روغنی براق تقسیم می شود. رنگ روغنی مات شفافیت ندارد و می توان با مخلوط کردن ماده مات کننده به رنگ روغنی براق، آن را به دست آورد. برای زدن رنگ روغنی لازم است که سطح چوب را قبل از رنگ زنی، روغن الیف زد و بتونه روغنی کرد. حلال این رنگ ها تینر روغنی، نفت و موادی نظیر آن است و معمولاً با استفاده از قلم مو یا پیستوله مورد استفاده قرار می گیرند. این رنگ ها در قوطی های فلزی یا پلاستیکی به صورت های ربع کیلویی ، نیم کیلویی، 1 کیلویی، 4 و 20 کیلویی به فروش می رسد. از این رنگ برای مصارفی که در معرض رطوبت و باران قرار می گیرند مانند: کابینت آشپزخانه، وسایل آزمایشگاهی و بیمارستانی، در و پنجره های خارجی ساختمان و کلاً اشیای قابل شستشو، استفاده می شود.
انامل: نوعی جلای غیر شفاف است که بافت چوب را مخفی می کند و در عوض رنگ مطلوبی به آن می دهد. انامل خیلی سخت و دارای قابلیت ارتجاعی خوبی است. این جلا در برابر تغییرات آب و هوایی، رطوبت ، حرارت و غیره مقاوم است. انامل را می توان به کمک تینر رقیق برای کارهای داخلی و یا خارجی ساختمان استفاده کرد.
رنگ های پلاستیکی:
ماده اصلی این رنگ ها مواد شیمیایی پلاستیکی است که در آب قابل حل است. این رنگ ها به صورت های متفاوتی وجود دارند که به تناسب نوع مصرف می توان آن را تهیه کرد. این رنگ ها در مقابل رطوبت و حرارت مقاومت ندارند و در قوطی های فلزی و پلاستیکی 1 کیلویی، 4 کیلویی، 12 و 20 کیلویی به فروش می رسند. از این رنگ ها روی سطوح گچی، سیمانی و ... استفاده می شود.
===== ===== ===== ----- ----
درباره رنگ مشکی و لاک الکل
رنگ مشکی رنگ فوق‌العاده‌ای برای دکوراتورهاست.
ژاپنی‌ها اغلب از آن استفاده می‌کنند، روی آن را لاک الکل می‌زنند و در ترکیب با قرمز جلوه خاصی به فضای مورد نظر می‌دهند.
اگر بخواهید چیزی را بی‌توجه نشان دهید، از مشکی مات استفاده کنید.
مشکی به دلیل خنثی بودن با هر رنگی استفاده شود، تاثیر فوق‌العاده‌ای خواهد داشت.
دیوارهای زرد و مشکی شما را به یاد وز وز زنبور عسل می‌اندازد.
مشکی با رنگهای متالیک طلایی، نقره‌ای، مسی و برنج جلوه‌ای فوق‌العاده دارد.
اغلب در نازک کاری‌ها برای ایجاد ظرافت استفاده میشود.
یک نیمکت که روی آن گرانیت مشکی قرار گرفته باشد، ظاهر دلفریب و زیبایی به آشپزخانه می‌دهد.
مشکی رنگ خوبی برای کفپوش است. رنگ سیاه و سفید معمولا به صورت کاشی یا موزاییک مناسب کف سرویس‌های بهداشتی است چون با کنتراست یا تضادی که ایجاد می‌کند فضاهای کوچک را بزرگ‌تر نشان می‌دهد.
مشکی به تنهایی به عنوان رنگ دیوار چندان مرسوم نیست، محیط را بسته و مرعوب می‌کند. اما برای اهمیت دادن و تاکید یک طرح، در زمینه‌های رنگی به کار میرود.
غالبا در چراغ‌ها، دستگیره‌های در به عنوان یک رنگ خنثی که طرح‌های اطراف خود را به خوبی جلوه می‌دهد، استفاده میشود.
رنگ مشکی نشانه قدرت، شان و مقام، برجسته بودن، قطعیت و محصور بودن است.
مشکی دراماتیک است در عین حال گرانی، زیبایی، لاغری، دنیوی و خنثی بودن را القا می‌کند.
رنگ مشکی نشان‌دهنده سوگواری، بیماری، تاریکی، پیچیدگی، سردی، دوری، خستگی و راز است و برای ایجاد ترس، وحشت و تهدید هم به کار میرود.
============== == =================
پوشش سطوح چوبی و لاک ها
با توجه به تنوع و گوناگونی پوشش های مایع و مواد لاکی، بررسی های مختلفی بر روی حفظ و نگهداری رنگ، پروسه های گیرایی سریع تر و مقاومت در برابر سایش صورت گرفته است.
تعداد زیادی از انواع پوشش های مایع در صنایع مورد استفاده قرار می گیرد که از آنها هم برای پوشاندن سطوح و هم برای دکورسازی استفاده می شود. پوشش ها می توانند بر پایه آب یا حلال باشند که شامل فرمولاسیون هایی با دامنه وسیعی از فرمول های سنتی مثل پوشش هایی که با اشعه ماورای بنفش سخت می شوند تا پوشش هایی با درصد جامدات بالا یا حتی آنهایی که با آب شسته می شوند را شامل می شود و همه اینها به این خاطر است که کارایی و ارزش محصولات بالا رفته و تولیدکنندگان به اهداف مورد نظر خود در زمینه پوشاندن سطوح دست یابند. هر دو نوع پوشش یعنی بر پایه حلال و نوع آبی، در کف پوش، تمام کاری کارهای چوبی و اثاثیه منزل استفاده می شوند.
استفاده از لاک و وارنیش ها[1] به دوران پیش از تاریخ بر می گردد. وارنیش های اولیه از ترکیب رزین ها به وجود می آمدند، مانند شیره کاج با یک حلال و سپس آن را با استفاده از یک برس یا قلمو به کار می بردند. در آغاز دوران عصر حجر، چینی ها دانش استفاده از لاک برای پوشش ظروف غذایی، لوازم تزئینی و زیور آلات و ابزارهایی که پیشکش معابد می کردند، داشتند.
استفاده گسترده از لاک و الکل ها در قرون 8 تا 3 پیش از میلاد با پوشش لاکی افزار نوشتن، آلات موسیقی، ظروف خوردن و آشامیدن، جنگ افزار، مبلمان، تابوت و حتی وسایل حمل و نقل رونق گرفته است.
گزینه های بر پایه آب
پوشش های بر پایه آب در صنایع، بازرگانی و مناطق مسکونی کاربرد دارد و برای هر دو نوع مصرف داخلی و خارجی فرمولاسیون مخصوص خود را داشته و ساخته می شود. تولیدکنندگان می توانند این پوشش ها را با انواع مختلفی از رزین ها و عوامل ایجادکننده پیوندهای عرضی در مواد، بهبود بخشیده و طول عمر این پوشش ها را افزایش دهند. این افزودنی ها همچنین می توانند مقاومت در برابر خوردگی و رطوبت را نیز بالا ببرند.
یکی از مزایای این نوع از پوشش ها دارا بودن حداقل مواد آلی فرار است که تاثیر این مواد را بر کیفیت هوای محیط های داخلی به حداقل می رساند. اینها از دیگر انواع پوشش ها به خاطر دوام بلند مدت در محیط های خارجی و حفظ رنگ به خاطر رزین های اکریلیک که در فرمولاسیون آنها به کار می رود، برترند. اگرچه عملکرد این پوشش ها به خوبی پوشش های بر پایه حلال در مقاومت به سایش و مواد شیمیایی نیست.
جایگزین های مواد بر پایه حلال
پوشش های بر پایه حلال به خاطر خاصیت ذاتی خود دارای مواد آلی فرار بیشتری نسبت به نوع بر پایه آب دارند که این موضوع استفاده از آنها را در محیط های صنعتی محدود می کند، چرا که در این محیط ها تجهیزات تهویه هوا یا جریان های هوای مخصوص وجود دارد که باعث مشکلاتی خواهد شد. این پوشش ها می تواند با اورتان ها، اپوکسی ها، نیتروسلولزها، آلکائیدها و آکریلیک ها مخلوط شده تا کیفیت و کارایی شان افزایش یابد.
بیشتر این مواد هم سرچشمه طبیعی حیوانی یا گیاهی داشته اند که این تنوع شامل کهربا، صمغ کاج، سندروس بلوری، راتیانه یا صمغ صنوبر، سندروس، صمغ درخت لامی، بنزوئین، کندر، بلسان، شلاک و انواع لاک ها بوده است. اینها در حلال حل شده و به نام لاک الکل یا وارنیش با حلال خوانده می شوند که حلال آن می تواند الکل، تربانتین، یا مواد نفتی مثل تینر نقاشی باشد. بعضی از رزین ها هم در الکل و هم در تربانتین حل می شوند. رزین های مصنوعی مثل رزین های فنولی ممکن است به عنوان یک ماده ثانویه به پوشش ها و رنگ های مخصوصی اضافه شود.
پوشش های بر پایه حلال به خاطر مقاومت بالا در برابر سایش و مقاومت بالا در برابر مواد شیمیایی نقش برجسته ای دارند. این خانواده از پوشش ها برای تمام کاری های براق استفاده می شود که مقاومت به خراش بالایی هم دارند. سختی آنها به همراه دیگر خصوصیات خوب شان دلایلی هستند برای استفاده گسترده آنها در تجارت ساخت کابینت آشپزخانه و مبلمان. به علاوه با پوشش های بر پایه حلال حداقل واکشیدگی الیاف یا پرزدار شدن آنها را خواهیم داشت. لمس آنها آسان تر است و در صورت صدمه دیدن به راحتی قابل ترمیم هستند.
پوشش های UV
یک دسته از مواد پوششی که گیرایی شان با استفاده از اشعه ماورای بنفش به جای شرایط طبیعی حاصل می شود به نام پوشش های UV معروف شده اند. پوشش های UV دارای اجزای مخصوصی هستند که بیشترشان با اشعه ماورای بنفش واکنش داده و در نتیجه زمان گیرایی را به مراتب کمتر می کنند. پوشش های UV بسیار سخت، با دوام و عمر مفید بالایی دارند. آنها عمدتا به صورت مواد شفاف و اسپری فرموله می شوند.
تمام کاری با اپوکسی
انواع مختلف اپوکسی ها به عنوان وارنیش ها یا پوشش کفپوش ها فرموله شده اند که به موجب آن دو بخش با هم درست پیش از مصرف ترکیب می شوند. اغلب این دو بخش دارای مقدار مساوی هستند که تحت عنوان بخش الف و بخش ب شناخته می شوند. پلی اورتان های صحیح، سیستم های دو قسمته هستند. همه انواع اپوکسی های دو قسمته یک زمان مصرف یا محدوده زمانی مصرف دارند که طی آن اپوکسی باید استفاده شود. معمولا مدت زمان قابل استفاده آنها چند ساعت است اما این عامل بسیار وابسته به دما می باشد. هر دو نوع اپوکسی بر پایه حلال و آب موحود بوده و از آنها استفاده می شود.
سیستم های پوشش دهنده خودکار
اگرچه بیشتر پوشش ها می تواند با استفاده از برس یا اسپری به کار رود، سیستم های پوشش خودکار برای تولید انبوه و از طریق فرایند تولید کارخانه ای به کار می رود.
یک مثال در این مورد طناب نقاله است که می تواند اشیای بزرگ مثل مبلمان چهارپایه را بعد از ساخت به قسمت پوشش دهنده حمل کند. انواع مختلفی از نقاله هایی که بر روی زمین نصب شده اند می توانند برای به جلو راندن واگن در طول فرایند استفاده شوند که بسته به اندازه، وزن، سرعت و پیکربندی مورد نظر می تواند چرخش دستی یا اتوماتیک برای قرار گرفتن حداکثری و با کیفیت پوشش ها منظور شود و البته با شیوه های سنتی بسته به اندازه، شکل و وزن قطعه حمل خواهند شد. از این سیستم در پوشش های براق مبلمان یا اسپری رنگ استفاده شده است.
پیشرفت های علم شیمی عملکرد مواد پوششی از انواع مختلف آن را نیز با خود بهبود می بخشند. لاک ها و پوشش ها از زمان حیات انسان شیوه ای برای پوشش سطوح چوبی و دکورهای مختلف بوده اند. در بحث تغییرات آب و هوایی و مسائل زیست محیطی روز، محصولات چوبی به عنوان محصولات ارزشمند و منحصر به فرد کماکان راه خود را به سوی آینده هموار می کنند و پوشش ها نیز از آنها محافظت خواهند کرد.
1 . Varnish: شفاف، سخت و محافظ که به طور اصلی در صنایع چوب استفاده می شود و از ترکیب روغن خشک شونده، رزین و تینر یا حلال تشکیل شده است.
|
