کل مواد جامد محلول در آب را بر مبنای t d s نشان میدهند . که سختی آب نیز جزئی از آن میباشد .

Total Dissolved Solid

شاید تا به حال بارها و بارها در باره سختی آب و یا سنگینی آب شنیده باشید. اما هنوز تعریف دقیقی از این مفاهیم در ذهن نداشته باشید.
بسیاری از مردم این دو مفهوم را به یک معنا می دانند و تفاوتی بین این دو قائل نیستند. عده زیادی نیزاز واژه های سختی آب به جای سنگینی آب استفاده می کنند.

در اینجا به توضیح این مفاهیم و تفاوت های بین این دو مفهوم می پردازیم.

شاید بارها شنیده باشید که گفته می شود آب فلان منطقه سنگین است و آب منطقه ای دیگر سبک است. منظور از این عبارات همان تفاوت تی دی اس آب مناطق مختلف است. باید توجه داشت که این مفهوم با مفهوم علمی "آب سنگین که یک مفهوم در شیمی آب است متفاوت است. آب سنگین یکی از ایزوتوپ های مولکول آب است و با عبارت عامیانه " سنگینی آب" متفاوت است.

سختی کل (TH)
سختی کل جزئی از TDS است. منظور از سختی کل مجموع غلظت کلسیم و منیزیم موجود در آب است.بنا براین سختی آب ، بخشی از TDS آب است. عامل اصلی رسوب گذاری آب ، کاتیون های سختی با آنیونها در داخل آب واکنش داده و یک رسوب جامد ایجاد می نمایند. در آبهای طبیعی ، معمولا غلظت کلسیم حدود دو برابر منیزیم است در حالی که در آب دریا غلظت منیزیم حدود 5 برابر کلسیم می باشد

میزان سختی را برحسب

mg/li CaCo3

بیان می کنند.

اثرات منفی آب سخت
باعث رنگین شدن ظروف سفالی و دیر پز شدن سبزیجات و بی رنگ شدن آنها می شود.
باعث افزایش مصرف صابون و مواد شوینده می شود. ( یونهای کلسیم و منیزیم موجود در آب با صابون و مواد شوینده ترکیب شده و آن را به صورت نامحلول در آورده و با رسوب دادن مواد صابونی ، عملا صابون را از نقش اصلی آن یعنی تمیز کردن باز می دارند. )
باعث ایجاد لکه روی محصولات نساجی و مواد غذایی می شود.
باعث ترکیدگی دیگ های بخار ( به علت رسوب جداره داخلی دیگها ) می گردد.
سبب رسوب املاح بر روی وسایل بهداشتی مانند دستشویی ، وان حمام و ... می شود.
بنابراین آنچه که باعث تشکیل رسوب در لوله ها ، دیگ بخار ، کتری، اتوی بخار، چای ساز و ... می شود همان سختی آب است

از آنجا که سختی آب جزئی از سنگینی آب تی دی اس است لذا با کاهش سنگینی آب و سبک کردن آب می توان سختی را نیز کاهش داد و از ایجاد رسوب جلوگیری کرد.

یکی از بهترین روشهای کاهش سنگینی و سختی آب روش اسمز معکوس است

این فناوری در دستگاههای تصفیه آب خانگی استفاده می شود و آب را تا 90 درصد خالص تر می کند. امروزه استفاده از دستگاههای تصفیه آب خانگی جهت کاهش سنگینی و سختی آب و حذف ناخالصی های مضر حل شده در آب نظیر نیترات ، تبدیل به یک ضرورت در کل دنیا شده است

منظور از TDS کل مواد جامد محلول در آب است که برابر مجموع غلظت همه یونهای موجود در آب می باشد. مواد محلول در آب ممکن است از نظر ماهیت « آلی » یا « معدنی » باشند.

مواد غیر آلی ( معدنی ) حل شده در آب شامل : مواد معدنی ، فلزات و گازها می باشند. بعضی از مواد آلی به صورت ذرات کلوییدی هستند اما بیشتر مواد آلی به صورت محلول هستند. آلاینده های آلی ممکن است باعث بو ، رنگ و طعم نامطبوع آب شوند.

مواد حاصل از تجزیه گیاهان ، مواد شیمیایی آلی و گازهای آلی ، اجزای آلی محلول در آب را تشکیل می دهند.

بسیاری از مواد حل شده در آب نامطلوب هستند.مواد معدنی، گازها و مواد آلی حل شده در آب ممکن است موجب بروز رنگ ، طعم و بوی نامطلوب شوند. برخی از ترکیبات شیمیایی ممکن است سمی باشند و برخی از اجزای آلی محلول به اثبات رسیده است که سرطانزا هستند. البته باید توجه داشت که تمامی مواد محلول در آب نامطلوب نیستند. آب تقطیر شده که کاملا خالص باشد ، بی مزه است.

واحد سنجش TDS ، میلی گرم در لیتر Mg/l می باشد که از آن با اصطلاح PPM یاد می کنند.

میزان کل جامدات محلول در آب از دو نظر قابل بررسی است :

مقدار مجاز : حداکثر مقدار مجاز TDS آب آشامیدنی در استاندارد آب شرب ذکر شده است. این مقدار در استاندارد آب شرب ایران 1500 و در شرایط ویژه 2000 میلی گرم در لیتر ذکر شده است.

مقدار مطلوب: مقدار مطلوب کل جامدات محلول در آب در استاندارد ذکر نشده است. اما آنچه که مسلم است هرچقدر ناخالصی های محلول در آب ( خصوصا آن دسته از ناخالصی ها که برای بدن مضر هستند نظیر نیترات ) کمتر باشد آب گواراتر و سالم تر خواهد بود. از طرفی کاهش TDS ممکن است تغییر طعم آب را به دنبال داشته باشد و از آنجا که طعم و مزه آب یک پارامتر نسبی است و برای مصرف کنندگان مختلف متفاوت است، آستانه تغییر مزه نیز قابل اندازه گیری نبوده و لذا در استاندارد ذکر نشده است.

با این توضیحات ، مشخص می شود که ممکن است مقدار ناخالصی های محلول در یک نمونه آب ، از مقدار استاندارد تجاوز نکرده باشد، اما از نظر مصرف کننده آن نمونه مطلوبیت لازم جهت مصرف را نداشته باشد. بطور مثال TDS آب قم حدود 900 میلی گرم در لیتر است. مصرف این آب از نظر استاندارد آب شرب مجاز محسوب می شود. اما چنانکه می دانیم ، آب قم مطلوبیت لازم را جهت مصرف ندارد و می توان با دستگاههای تصفیه آب ، آبی به مراتب مطلوب تر و گواراتر تهیه و مصرف کرد. و یا ممکن است که میزان نیترات در یک نمونه از آب مشهد ، 45 میلی گرم در لیتر گزارش شود. این میزان از حداکثر مجاز عنوان شده در استاندارد ( 50 میلی گرم در لیتر ) کمتر است . به عبارتی این مقدار خط قرمز است و هر چه میزان نیترات در آب از این میزان کمتر باشد، بر سلامت آب افزوده می شود. به وسیله تجهیزات تصفیه آب می توان میزان نیترات آب را تا 90 در صد کاهش داد.

یکی از مباحث مهم و مرتبط با مبحث تاسیسات  چه در بخش ساختمان و چه در بخش تاسیسات ، مقوله کیفیت  آب و ناخالصی های آب می باشد  که منجر به  رسوب و خوردگی می شود و متاسفانه به این مقوله خیلی نگاه جدی نشده است حذف املاح و گازها می تواند منجر به افزایش عمر دستگاهها و سیستم لوله کشی های مربوطه و نیز کاهش بسیار زیادی در بخش سوخت و انرژی شود. ( خسارات شدید و خردگی ها در پمپ ها ٰ لوله های گالوانیزه و اتصالات ٰ دیگ های بخار ٰ تانک های تصفیه و تاسیسات تصفیه خانه مورد استفاده در استخر سونای بخار جکوزی و ... ) ادامه دارد ...

با تشکر از توجه شما

منبع : گرداوری شده از کلاس شیمی آب و سایت

www.aggahi.com

حیدری