افسانه تخت سلیمان

مجموعه آثار باستانی تخت سلیمان در 42 کیلومتری شمالشرقی شهرستان تکاب در استان آذربایجان غربی قرار دارد. آثار باستانی این مجموعه و دریاچه جوشان آن روی صفه‌ای سنگی و طبیعی قرار گرفته که از رسوبات آب دریاچه به وجود آمده است. قدمت این منطقه از لحاظ سکونتگاه انسانی به 3 هزار سال پیش باز می‌گردد.

آثار باستانی این محل در محوطه‌ای با 124 هزار متر مربع وسعت قرار دارند احتمالا آتشکده مقدس آذرگشسب یکی از آثار تاریخی تخت سلیمان روی بقایای آثار دوره اشکانی بنا شده است. این آتشکده یکی از 3 آتشکده معروف دوره ساسانی است.

برای دیدین مجموعه آثار تاریخی تخت سلیمان از طریق تهران می‌توان مسیر جاده زنجان را در پیش گرفت 40 کیلومتری زنجان، سمت چپ حاده شهر سلطانیه قرار دارد. در این شهر که زمان ایلخانان مغول و صفویه رونقی فراوان داشت می‌توانید گنبد عظیم سلطانیه را ببینید. این گنبد از سطح زمین 51 متر ارتفاع دارد و یکی از عظیم ‌ترین گنبدهای اسلامی است. پس از دیدار از این بنای قدیمی و عظیم به زنجان بروید و به سوی دندی حرکت کنید. از زنجان تا دندی 90 کیلومتر مسیر کوهستانی است که بتازگی این مسیر آسفالت و هموار شده است. می‌توانید خودروی خود را در پارکینگ جلوی دروازه جنوب شرقی تخت پارک کنید. برای خوردن چای و استراحت، کلبه‌ای چوبی جلوی دروازه ساخته شده است. راه سنگفرش را در پیش گیرید و وارد تخت شوید. از دروازه ساخته شده است. از دروازه که گذشتید سمت شمال غرب دریاچه شاهد کاخ شکار آباقاخان(قرن سیزدهم میلادی) و ایوان غربی معروف به ایوان خسرو خواهید بود. روبه‌روی آن هشت ضلعی‌های دوره مغولی را خواهید یافت و اگر به سمت غرب نگاه کنید روستای احمد آباد سفلی با چشمه‌های آب گرم و زندان سلیمان را در 3 کیلومتری خواهید دید.

زندان سلیمان که تپه‌ای است به ارتفای یکصد متر از سطح زمین و مخروطی شکل زمان ساسانیان محل قربانی یا نیایش موبدان زرتشتی بوده و البته بقایای بناهای دور مخروط زندان سلیمان، نشانگر اهمیت این محل مقدس است.

موبدان پس از نیایش در محل و استفاده از برسم، حیوان در نظر گرفته شده را برای قربانی به جایگاه می‌بردند تا نذر آتشکده کنند.

احتمالا دو هزار سال پیش مخروطی که امروز خالی از آب است و در دهانه تپه قرار دارد، پر از آب بوده و بقایای آب انبارها اطراف مخروط نشانگر غیر قابل استفاده بودن آب این دهانه و دریاچه درون آن است؛ اما به مرور زمان و بر اثر حجم رسوبات با فرو ریختن دهانه، چشمه‌های این دریاچه که در عمق 100 متری قرار داشته‌اند بسته شده و مخروط کم کم به خشکی رفته است.

آب دریاچه تخت سلیمان و زندان سلیمان هیچ کدام آشامیدنی نیست و برای انسان و احشام خطرناک است و تنها برای کشاورزی و به راه انداختن آسیاب‌های آبی اطراف قابل استفاده بوده است.

معبد آناهیتا در شمال شرقی دریاچه حائز اهمیت است، چون آناهیتا، الهه آب، مورد احترام ایرانیان باستان بوده و برای وجود چنین معبدی باید دلیل خاصی وجود داشته باشد. کوه بلقیس با دو قله مرتفع 3300 متری در 5/7 کیلومتری شمال شرقی تخت سلیمان قرار دارد. روی قله جنوبی تراسها و ارکهای ساسانی دیده می‌شوند. صعود از کوه چندان مشکل نیست که می‌توان با گرفتن یک راهنمای محلی از دهکده تازه کندیا احمد آباد و سفلی به سوی آن رفت.

بین دو قله در فصل بارش دریاچه‌ای از آب برفهای دوب شده دیده می‌شود و پایین‌تر، چشمه‌ای وجود دارد که علت اصلی حضور معبد آناهیتاست.

این چشمه، آب آشامیدنی موبدان را تامین می‌کرده است و نام کوه برگرفته از نام ملکه صبا همسر حضرت سلیمان است؛ اما در شمال دریاچه تخت سلیمان آتشکده آذرگشسب قرار دارد که مهمترین اثر تاریخی این مجموعه است و جلوی‌ آن، حیاط شمالی آتشکده و در شرق آن محل آتش مقدس است و در سمت شرق آتشکده تالار ستون داری قرار دارد، اما از تخت سلیمان و زندان سلیمان که بگذریم به تکاب، شهر کردها و آذری‌ها می‌رسیم. هتل رنجی محل مناسبی برای استراحت است و می‌توان صبح روز بعد به دیدن جزیره‌ای شناور رفت. در 17 کیلومتری شمال شرقی تکاب، جاده‌ای که به روستای بدرلو ختم می‌شود، دریاچه‌ای دیده می شود که چمینی سبز و شناور گرفته- در بسیاری از سفرنامه‌های باستان یاد شده است؛ اما اگر از دیدنی‌های این مناطق سیراب نشده‌اید به مراغه سفر کنید؛ شهری که زمانی پایتخت ایلخان مغول، آباقاخان بوده است.

بهرنگ امین تفرشی(پایگاه اطلاع‌رسانی بنیاد اندیشه اسلامی)